Nagroda Literacka Nike 2021
Data publikacji: 06/10/2021
Nagroda Literacka Nike przyznawana jest od 1997 roku, a trafia w ręce autorki bądź autora najlepszej książki roku poprzedniego. Uznawana jest za najważniejszą polską nagrodę literacką. Wśród dotychczasowych laureatów Nagrody Literackiej Nike znaleźli się m.in.: Olga Tokarczuk, Czesław Miłosz, Wiesław Myśliwski, Dorota Masłowska, Tadeusz Różewicz, Jerzy Pilch, Andrzej Stasiuk i Mariusz Szczygieł. W tym roku odbyła się 25. edycja Nike.
Laureatem tegorocznej Nagrody Literackiej Nike został Zbigniew Rokita za „Kajś”. To podwójny zwycięzca, zdobył bowiem również Nike czytelników i czytelniczek. Jest to opowieść o śląskości i jej granicach. Autor, jak sam przyznaje, przez znaczną część życia starał się wypierać swoje śląskie dziedzictwo, traktując je jako coś wstydliwego i „niewygodnego”.
– Nagradzamy nie tylko ważny temat, odwagę stawiania nieoczywistych punktów widzenia, ale też językową, narracyjną biegłość pisarza… Nagradzamy „Kajś”, książkę pomagającą zrozumieć przemocowy charakter oficjalnej historii. I podnoszącą na duchu jako zapis codzienności, w której dobroć ludzka odgrywa ratunkową rolę – uzasadniała decyzję jury Inga Iwasiów.
– Marzy mi się, żeby głos Ślązaków, Ślązaczek, ale też wszystkich rozmaitych mniejszości, był bardziej słyszalny – mówił odbierając nagrodę czytelników i czytelniczek autor. Gdy ogłoszono główny werdykt, wzruszenie odbierało mu głos: – Jestem poruszony – podkreślał.
W finale znalazły się również:
„Fuerte” – Kasper Bajon,
„Zaświaty” – Krzysztof Fedorowicz,
„Lajla znaczy noc” – Aleksandra Lipczak,
„Najlepsze miasto świata. Warszawa w odbudowie 1944-1949″ – Grzegorz Piątek,
„Podwójne wahadło” – Jacek Podsiadło,
„Kajś” – Zbigniew Rokita
„Panny z 'Wesela’. Siostry Mikołajczykówny i ich świat” – Monika Śliwińska
Zwycięzcę Nike 2021 w tym roku wybrało jury w składzie: Teresa Bogucka, Przemysław Czapliński, Maryla Hopfinger, Inga Iwasiów (przewodnicząca), Dariusz Kosiński, Iwona Kurz, Tadeusz Nyczek, Magdalena Piekara, Szymon Rudnicki.
Podczas gali poznaliśmy zwycięzcę 25-lecia. Został nim Mariusz Szczygieł za zbiór reportaży „Nie ma”, który królował na Nike dwa lata temu. Teraz pisarz nie mógł jednak odebrać nagrody osobiście. „Nie ma” to wielogłosowa rozprawa reporterska o kondycji człowieka i największym problemie cywilizacji: utracie braku, nieobecności. Szczygieł był finalistą Nike w 2007 r. z książką „Gottland”, za którą otrzymał wówczas nagrodę Nike Czytelników. Później otrzymał za ten utwór Europejską Nagrodę Książkową. Kolejny raz do Nike nominowany był za „Zrób sobie raj” w 2011 r.
Nagrodę ustanowiły Fundacja Agory oraz „Gazeta Wyborcza”. Po raz pierwszy wręczono ją w roku 1997 Wiesławowi Myśliwskiemu za powieść „Widnokrąg”. To jeden z dwojga pisarzy, który Nike odebrał dwukrotnie (ponownie w 2007 r. za „Traktat o łuskaniu fasoli”). W 2008 (za „Biegunów”) i w 2015 r. (za „Księgi Jakubowe”) uhonorowano Olgę Tokarczuk. Nike jest nagrodą za najlepszą książkę roku, przyznawaną zawsze w pierwszą niedzielę października, w 2021 r. przyznawaną po raz 25. W konkursie startować mogą wszystkie gatunki literackie. W historii nagrody 11 razy wyróżniano powieść, 6 razy poezję i książki poetyckie, dwa razy reportaż, dwa razy eseje, dwa razy książki autobiograficzne lub opisujące historię rodziny i tylko raz dramat.Nike nie można przyznać pośmiertnie, nie można jej podzielić ani nie przyznać. Zwycięzca głównej nagrody wyłaniany jest w trzech etapach, które trwają od maja do października. Pierwszy to przyznanie przez jury 20 nominacji, następnie wybór siedmiu finalistów i w końcu laureata, ogłaszanego podczas uroczystej gali. Decyzję o przyznaniu nagrody jury podejmuje w dniu jej wręczenia, na kilka godzin przed ogłoszeniem. Laureat Nagrody Literackiej otrzymuje 100 tys. zł i statuetkę Nike dłuta prof. Gustawa Zemły.
Nagroda Literacka Nike – dotychczasowi zwycięzcy
2020 – Radek Rak za powieść „Baśń o wężowym sercu albo wtóre słowo o Jakóbie Szeli”
2019 – Mariusz Szczygieł za tom reportaży „Nie ma”
2018 – Marcin Wicha za esej „Rzeczy, których nie wyrzuciłem”
2017 – Cezary Łazarewicz za reportaż „Żeby nie było śladów”
2016 – Bronka Nowicka za tom poezji „Nakarmić kamień”
2015 – Olga Tokarczuk za powieść „Księgi Jakubowe”
2014 – Karol Modzelewski za autobiografię „Zajeździmy kobyłę historii”
2013 – Joanna Bator za powieść „Ciemno, prawie noc”
2012 – Marek Bieńczyk za zbiór esejów „Książka twarzy”
2011 – Marian Pilot za powieść „Pióropusz”
2010 – Tadeusz Słobodzianek za dramat „Nasza klasa”
2009 – Eugeniusz Tkaczyszyn-Dycki za tom poetycki „Piosenka o zależnościach i uzależnieniach”
2008 – Olga Tokarczuk za powieść „Bieguni”
2007 – Wiesław Myśliwski za powieść „Traktat o łuskaniu fasoli”
2006 – Dorota Masłowska za powieść „Paw królowej”
2005 – Andrzej Stasiuk za powieść „Jadąc do Babadag”
2004 – Wojciech Kuczok za powieść „Gnój”
2003 – Jarosław Marek Rymkiewicz za tom poetycki „Zachód słońca w Milanówku”
2002 – Joanna Olczak-Ronikier za powieść „W ogrodzie pamięci”
2001 – Jerzy Pilch za powieść „Pod Mocnym Aniołem”
2000 – Tadeusz Różewicz za tom poetycki „Matka odchodzi”
1999 – Stanisław Barańczak za tom poetycki „Chirurgiczna precyzja”
1998 – Czesław Miłosz za zbiór „Piesek przydrożny”
1997 – Wiesław Myśliwski za powieść „Widnokrąg”.
